Każdy człowiek posiada naturalne mechanizmy obronne, które pomagają mu radzić sobie z codziennymi trudnościami, niespodziewanymi wydarzeniami czy wewnętrznymi konfliktami i problemami. U osoby chorej zaczynają one działać przeciwko niej, sprzyjając rozwojowi uzależnienia. Jakie są jego psychologiczne mechanizmy? Co wpływa na takie, a nie inne zachowania człowieka? Odpowiadamy – zapraszamy do lektury.
Spis treści
Co wpływa na zachowanie osoby uzależnionej?
Na zachowania osoby uzależnionej wpływają między innymi mechanizmy, które powstają na skutek intensywnego działania psychofarmakologicznego alkoholu wzmacnianego przez doświadczenia interpersonalne – społeczne i intrapersonalne – oparte na własnych przeżyciach, emocjach i refleksjach, jakie towarzyszą piciu alkoholu. Mogą one być pobudzane przez negatywne stany emocjonalne i doświadczenia towarzyszące stresowi oraz przez szczególne okoliczności zewnętrzne. W psychologii wyróżnia się trzy główne mechanizmy uzależnienia:
- nałogowego regulowania uczuć,
- iluzji i zaprzeczania,
- rozproszonego i rozdwojonego „Ja”.
Mechanizm nałogowego regulowania uczuć
Osoba w nałogu sięga po alkohol, narkotyki czy leki, kiedy nie umie radzić sobie z trudnymi emocjami, bólem czy stresem. Pragnie spokoju. Pożądany stan emocjonalny może osiągnąć tylko poprzez stosowanie „wspomagaczy”. Alkohol czy inne używki uśmierzają przykre stany – niepokój, rozdrażnienie, ból czy przygnębienie. To z kolei generuje głód alkoholowy, za który jest odpowiedzialny mechanizm nałogowego regulowania emocji i uczuć.
Po spożyciu napojów procentowych uzależniony odczuwa ulgę, ale nie na długo. Gdy tylko pojawi się problem, wszystko się powtarza. Dochodzą nowe problemy, z którymi alkoholik nie potrafi sobie poradzić. Dlatego pije dalej. Tolerancja organizmu na substancje psychoaktywne wzrasta bardzo szybko. Błogie uczucie ulgi trwa krótko, a konsekwencje picia są długotrwałe. Pomoc można uzyskać w ośrodku leczenia uzależnień, gdzie pacjenci mogą poddać się wielotorowej terapii – indywidualnej i grupowej.
Mechanizm iluzji i zaprzeczania
To specyficzny rodzaj zachowań odpowiedzialny za zaburzenie procesów myślowych. Mechanizm iluzji i zaprzeczenia powoduje, że osoba uzależniona sama nie potrafi poradzić sobie z nałogiem. Zaprzecza, że ma jakiekolwiek problem. Twierdzi, że w każdej chwili może zrezygnować z picia, zażywania narkotyków czy innych środków psychoaktywnych. Żyje w świecie iluzji – ma ograniczoną zdolność do racjonalnego postępowania. Z jednej strony jest przekonana, że nie ma problemu, a z drugiej – zbyt słaba, by poradzić sobie z nałogiem. Uzależniony:
- pamięta tylko przyjemne zdarzenia związane z piciem, zażywaniem narkotyków czy innych substancji psychoaktywnych,
- nie przyjmuje do wiadomości, że problem dotyczy jego,
- zmienia temat, gdy tylko porusza się niewygodne dla niego kwestie.
Podjęcie terapii w ośrodku leczenia uzależnień daje szansę na walkę z chorobą i rozpoczęcie życia bez różnego typu „wspomagaczy”.
Mechanizm rozproszonego i rozdwojonego “Ja”
Mechanizm ten powoduje, że osoba w nałogu widzi siebie w podwójnej wersji. Obraz ten jest niespójny. Z jednej strony uważa siebie za człowieka silnego, który ma nad wszystkim kontrolę – pije, bo chce. Z drugiej strony, kiedy wytrzeźwieje – ma przeciwstawne myśli. Widzi siebie jako osobę słabą, bezradną, która nie potrafi zapanować nad swoim życiem. Tak naprawdę nie wie, kim i jakim człowiekiem jest.
Uzależniony chce kontrolować swoje emocje pod wpływem alkoholu czy narkotyków. Jednak gdy trzeźwieje – ma jeszcze większe poczucie winy, wyrzuty sumienia i wstydu. Wtedy ponownie sięga po używki, aby poczuć się lepiej. Terapia w ośrodku leczenia uzależnień może pomóc mu odzyskać kontrolę nad własnym życiem.
Szukasz pomocy dla siebie lub bliskiej osoby? Dowiedz się więcej o ośrodku Vita Libera
Osoba na głodzie sama sobie nie poradzi z nałogiem – mechanizmy uzależnienia są zbyt silne. Dlatego w takiej sytuacji tak ważne jest wsparcie rodziny. Szukasz pomocy dla siebie lub bliskich? Dowiedz się więcej o ośrodku Vita Libera, który oferuje różne formy wsparcia dla ludzi dotkniętych alkoholizmem, narkomanią, seksoholizmem czy lekomanią, a także dla osób z syndromem DDA. Chcesz poznać szczegóły? Zapraszamy do kontaktu.