Uzależnienie od zakupów

W klinice Vita Libera proponujemy terapię dla osób, które chcą zwalczyć swoje uzależnienie od zakupów. Ten specyficzny nałóg o charakterze behawioralnym nie jest groźny dla zdrowia fizycznego, jednak bywa niebezpieczny dla innych sfer życia, ponieważ prowadzi do poważnych problemów psychologicznych, finansowych, rodzinnych, a nierzadko także zawodowych. Zakupoholizm najpierw należy prawidłowo zdiagnozować, ponieważ nie dotyczy on każdej osoby robiącej często zakupy.

Czym jest uzależnienie od zakupów?
Ten rodzaj nałogu należy do uzależnień behawioralnych, co oznacza, że dotyczy ono wykonywania określonych czynności, a nie zażywania substancji psychoaktywnych jak w przypadku alkoholizmu czy narkomanii. W przypadku zakupoholizmu chodzi o kompulsywne robienie zakupów. Dla osoby uzależnionej stają się one najważniejszym sposobem poprawy nastroju i samopoczucia, dlatego decyduje się na nie coraz częściej, nawet jeśli nie potrzebuje żadnych nowych produktów. Z czasem myśli o kupowaniu stają się wręcz obsesyjne, dlatego coraz trudniejsze jest zapanowanie nad chęcią wybrania się po raz kolejny do sklepu.

Właśnie tym wewnętrznym przymusem charakteryzuje się uzależnienie od zakupów, które prowadzi do utraty kontroli nad wydawanymi pieniędzmi i nad nabywaniem kolejnych przedmiotów. Liczy się sam proces kupowania, który pozwala rozładować napięcie oraz przynosi poczucie zadowolenia i spełnienia. Zazwyczaj jednak osoba uzależniona później czuje wyrzuty sumienia, że nabyła po raz kolejny niepotrzebną rzecz. Ta chwilowa refleksja nie jest jednak w stanie zapobiec kolejnej wizycie w sklepie, co jest najlepszym dowodem na uzależnienie.

Jakich osób najczęściej dotyczy zakupoholizm?

Według statystyk na uzależnienie od zakupów cierpi od 2 do 5% populacji i są to przede wszystkim kobiety. Ten rodzaj nałogu występuje z reguły w bogatszych krajach, gdzie jest duży wybór produktów i sklepów, a do kupowania zachęcają nowoczesne centra handlowe, kolorowe reklamy i witryny ekskluzywnych butików oraz liczne wyprzedaże i promocje. Co ciekawe jednak, uzależnienie nie dotyczy wyłącznie osób o zasobnym portfelu, lecz często także ludzi o przeciętnych zarobkach lub wręcz niskich dochodach. Zakupy w pięknych galeriach są dla nich bowiem nie tylko źródłem przyjemności, ale nierzadko także okazją do oderwania się od szarej rzeczywistości oraz ucieczką od codziennych problemów.

Niekontrolowane wydawanie pieniędzy jest dzisiaj ułatwione także dzięki możliwości używania karty kredytowej. Daje ona złudne poczucie posiadania nieograniczonej ilości pieniędzy i sprzyja swoistemu zatraceniu się w kupowaniu. Uzależnieni niekiedy zachowują się w sklepach jak w swoistym transie, który ma im przynieść pożądany stan zadowolenia. Zakupoholik po dokonaniu zakupu czuje się dokładnie tak jak alkoholik po wypiciu porcji trunku lub narkoman po zażyciu substancji psychoaktywnej.

W nałóg kupowania wpada tylko niewielki odsetek ludzi, choć bardzo możliwe, że statystyki są zaniżone ze względu na to, że wielu uzależnionych nie trafia na terapię. Problem nadmiernych zakupów często postrzegany jest w innych kategoriach, jako na przykład brak odpowiedzialności finansowej, czy zwykłą fanaberię. Tymczasem jest to uzależnienie, którego mechanizm jest bardzo podobny jak w przypadku hazardu, pracoholizmu czy seksoholizmu – różnicą jest jedynie rodzaj czynności, bez której osoba uzależniona nie potrafi żyć.

Kto staje się zakupoholikiem?

Na rozwój uzależnienia od zakupów wpływ ma wiele czynników. Najczęściej jednak są na niego narażone osoby, które mają:

  • zaniżoną samoocenę,
  • wysoką orientację materialistyczną,
  • zbyt niskie stężenie serotoniny i dopaminy, które mają wpływ na tzw. układ nagrody (jest on aktywowany w momencie zaspokajania potrzeb),
  • skłonność do innych uzależnień (jest ona często dziedziczna),
  • problemy osobiste, rodzinne lub zawodowe, z którymi nie potrafią sobie samodzielnie poradzić,
  • utrzymujący się dłużej obniżony nastrój.

Dość istotnym czynnikiem wpływającym na rozwój zakupoholizmu jest skłonność do uzależnień. Wiele osób, gdyby nie wpadło w nałóg dokonywania zakupów, prawdopodobnie uzależniłoby się od czegoś innego np. seksu, pracy, leków, alkoholu, czy innych środków odurzających.

Zadzwoń teraz: +48 538 455 505

Najczęstsze objawy zakupoholizmu

Zazwyczaj osoby uzależnione bardzo długo nie dopuszczają do siebie myśli, że w ogóle mają problem. Trudno się temu dziwić – przecież zakupy same w sobie są niewinną czynnością, która nie wpływa negatywnie ani na zdrowie, ani na sytuację rodzinną, czy zawodową. Tym bardziej że zakupoholicy prowadzą najczęściej całkiem normalne życie, a przynajmniej sprawiają takie pozory. Z tego powodu także ich bliscy orientują się, że coś jest nie tak, dopiero wtedy, gdy nałóg jest już w znacznej fazie rozwoju. Wówczas zauważalne stają się następujące objawy zakupoholizmu:

  • coraz częstsze wybieranie się do sklepów pod byle pozorem,
  • spędzanie coraz większej ilości czasu w centrach handlowych lub na zakupach online,
  • obsesyjne myślenie o kolejnej okazji do kupowania,
  • rezygnacja z innych aktywności i przyjemności na rzecz zakupów,
  • kupowanie niepotrzebnych rzeczy,
  • ukrywanie przed bliskimi kupowanych przedmiotów np. chowanie ich na dnie szafy lub w piwnicy,
  • nieprzyznawanie się bliskim do wszystkich wydatków, ukrywanie prawdziwego stanu konta bankowego, czy stanu domowych finansów,
  • utrata kontroli nad wydawanymi pieniędzmi i w konsekwencji pojawiające się problemy finansowe np. niepłacenie rachunków z powodu
  • wydania środków na zakupy, nadmierne wykorzystanie debetu w koncie, a w końcu zaciąganie pożyczek i kredytów w celu zdobycia środków na kolejne zakupy.

W zaawansowanym stadium uzależnienia zakupoholik zazwyczaj popada w konflikt z partnerem lub całą rodziną, która w końcu dostrzega problem nadmiernych wydatków i próbuje im zapobiec. Dochodzi do coraz częstszych kłótni, a w skrajnych przypadkach nawet do rozstań i rozwodów, szczególnie gdy osoba uzależniona ze względu na swój nałóg zaciągnęła zbyt wiele zobowiązań i doprowadziła do ruiny domowy budżet.

Różne oblicza uzależnienia od zakupów

Choć zakupoholizm w każdym przypadku sprowadza się do nadmiernego i niekontrolowanego robienia zakupów, może mieć różne oblicza. Specjaliści wyróżniają między innymi następujące rodzaje tego uzależnienia:

  • polowanie na okazje – osoby uzależnione obsesyjnie szukają promocji, ponieważ czują satysfakcję w momencie kupienia czegoś po niższej cenie,
  • kolekcjonowanie – w tym przypadku nałóg dotyczy określonego rodzaju produktów np. kupowania kolejnych par butów,
  • zamiłowanie do nowości – zakupoholik czuje silną potrzebę posiadania najnowszych modeli produktów i zaspokaja ją bez względu na wszystko,
  • window shopping – jest to uzależnienie nie tyle od zakupów, ile od chodzenia po sklepach i oglądania produktów.

W każdym z powyższych przypadków cechą charakterystyczną nałogu jest niepohamowana chęć zaspokojenia potrzeby w celu poprawy samopoczucia. Niemożność dokonania zakupów zwykle wiąże się u osób uzależnionych z silnym uczuciem niepokoju i napięcia, których nie są w stanie zniwelować w żaden inny sposób. Są to objawy abstynencyjne, na które cierpią także alkoholicy czy narkomani.

Negatywne skutki zakupoholizmu

Ten rodzaj uzależnienia behawioralnego jest często lekceważony, ponieważ nie ma tak poważnych konsekwencji, jak choćby seksoholizm, który może bezpośrednio zagrażać zdrowiu (zwiększa się np. ryzyko chorób przenoszonych drogą płciową, choćby AIDS). Zakupoholizm trudno także pod względem szkodliwości porównywać do narkomanii czy choroby alkoholowej, które nie tylko rujnują zdrowie, ale często kończą się wręcz śmiercią.

Pomimo to osoby, które zaczęły nałogowo robić zakupy, wcześniej czy później muszą zmierzyć się z problemami, które trudno bagatelizować. Do najpoważniejszych z nich należy zaliczyć:

  • zaniedbanie relacji rodzinnych i obowiązków zawodowych wskutek zdominowania życia przez zakupy,
  • kłopoty finansowe – ryzyko nadmiernego zadłużenia i utraty majątku,
  • konflikty rodzinne,
  • samotność w wyniku rozstania lub rozwodu,
  • utrata kontroli nad swoim życiem.

Najszybciej pojawiają się negatywne skutki finansowe i są one szczególnie dotkliwe dla osób mniej zamożnych.

Metody leczenia

Ze względu na rosnącą skalę problemu są już dzisiaj opracowane skuteczne terapie zakupoholizmu, podobnie jak innych uzależnień behawioralnych. W pierwszej kolejności należy zgłosić się do specjalistycznego ośrodka, takiego jak nasza klinika Vita Libera w celu potwierdzenia istnienia nałogu. Diagnozę może postawić wyłącznie doświadczony psycholog lub terapeuta, który od razu określi najlepszą metodę leczenia. W naszej placówce jest ona zawsze dostosowywana indywidualnie do stanu i potrzeb danego pacjenta.
W ramach terapii uzależnień proponujemy różne formy i programy leczenia m.in. terapie behawioralno-poznawczą, która realizowana jest podczas spotkań indywidualnych i grupowych z terapeutą. W zależności od stopnia zaawansowania nałogu oferujemy programy stacjonarne lub ambulatoryjne. Prowadzimy również specjalne zajęcia dla rodzin osób uzależnionych, dzięki którym mogą lepiej zrozumieć problem i nauczyć się odpowiednio postępować, by wesprzeć bliskich w skutecznej walce z nałogiem.

Może Cię też zainteresować: