Liczba internautów w Polsce przekroczyła już 28 milionów, a uzależnienie od Internetu może dotyczyć nawet 6% z nich, a więc ponad 1,5 miliona osób. Takie są statystyki, które dynamicznie się zmieniają wraz ze zwiększeniem dostępności i popularności globalnej sieci. Choć trudno nie docenić przydatności tej technologii, dla niektórych osób staje się ona najważniejszym sposobem spędzania czasu. Skutki tego pozornie niegroźnego nałogu bywają bardzo przykre, szczególnie w przypadku dzieci, dlatego bardzo często wymagają one pomocy psychoterapeuty.
Siecioholizm – czym jest uzależnienie od Internetu?
Jak sama nazwa wskazuje, uzależnieniem od Internetu jest nadmierne i kompulsywne korzystanie z sieci, które skutkuje wieloma problemami osobistymi, zdrowotnymi, społecznymi i zawodowymi. Osoba dotknięta tym nałogiem czuje nieustanny przymus surfowania w Internecie i z czasem traci nad tym kontrolę. W skrajnych przypadkach uzależnieni nie potrafią oderwać się od komputera nawet przez kilkanaście godzin, zatapiając się całkowicie w świecie wirtualnym i tracąc kontakt z rzeczywistością.
Siecioholizm, jak czasami nazywane jest uzależnienie od Internetu, zaliczane jest do nałogów behawioralnych, czyli wynikających z przymusu wykonywania określonych czynności, a nie zażywania substancji psychoaktywnych. Problem jest więc podobny w swojej naturze do pracoholizmu, zakupoholizmu czy hazardu.
Ponieważ nałóg ten związany jest ze stosunkowo nową technologią, nie trafił jeszcze na oficjalną listę zaburzeń w klasyfikacji ICD-10. Problem jednak został zauważony jeszcze w latach 90. XX wieku, kiedy Internet dopiero zaczynał zyskiwać popularność. Po raz pierwszy zjawisko opisał szerzej nowojorski psychiatra Ivan Goldberg w 1995 roku. Rok później inna amerykańska badaczka uznawana za pionierkę badań nad uzależnieniem od Internetu, Kimberly Young, sformułowała listę pytań pozwalających zdiagnozować nałóg.
Rodzaje uzależnienia od Internetu
Z racji różnego sposobu korzystania z Internetu siecioholizm może mieć również różne oblicza. Amerykański psycholog John Suler wymienia na przykład jego dwa rodzaje:
- społeczny – związany z nadmiernym używaniem komunikatorów, portali społecznościowych, czatów, e-mail itp.,
- niespołeczny – dotyczy wykorzystywania sieci do wyszukiwania informacji.
Z kolei wspomniana wyżej doktor wyróżnia aż 5 podtypów nałogu:
- internetowa erotomania – polega na nałogowym korzystaniu z materiałów pornograficznych znajdujących się w sieci takich jak filmy, zdjęcia, czy erotyczne czaty,
- socjomania internetowa – jest to uzależnienie od wirtualnych kontaktów z innymi ludźmi z wykorzystaniem takich narzędzi jak czat, poczta elektroniczna, forum dyskusyjne, czy portale społecznościowe,
- uzależnienie od sieci – przejawia się silną potrzebą przebywania w Internecie,
- przeciążenie informacyjne – dochodzi do niego u osób uzależnionych od śledzenia najnowszych informacji na portalach oraz uczestniczenia w wielu dyskusjach na forach internetowych,
- uzależnienie od komputera – pod tym pojęciem należy rozumieć ogólną potrzebę używania komputera nie tylko do surfowania po sieci, ale także na przykład do grania.
Wraz z rozwojem technologii internetowych pojawiają się nowe rodzaje nałogu np. zakupoholizm z wykorzystaniem sklepów online, czy uzależnienie od Facebooka.
Jak przebiega proces uzależnienia?
Podobnie jak w przypadku innych nałogów uzależnienie od sieci zaczyna się niewinnie i rozwija niepostrzeżenie. Ze względu na to, że dzisiaj Internet używany jest na porządku dziennym w zasadzie przez wszystkich w domu, szkole i pracy, bardzo trudno zauważyć pierwsze niepokojące sygnały świadczące o nieprawidłowym korzystaniu z tej technologii. Zwykle wszystko zaczyna się od fascynacji określonym rodzajem stron i serwisów np. mediami społecznościowymi, grami online czy portalami pornograficznymi. Użytkownik czerpie przyjemność z korzystania z nich, dlatego poświęca im coraz więcej czasu. W pewnym momencie czynność ta staje się najważniejsza – osoby uzależnione czują przymus zajrzenia do sieci zaraz po wstaniu z łóżka, a w ciągu dnia przerywają pracę lub naukę po to, by włączyć ulubioną stronę. W końcu wiele z nich traci kontrolę nad swoim nałogiem, surfując w Internecie po kilkanaście godzin dziennie, zapominając o innych obowiązkach, przyjemnościach czy zwykłym odpoczynku. Gdy Internet zaczyna dominować w życiu, nałóg staje się destrukcyjny, ponieważ negatywnie wpływa na sprawy zawodowe, osobiste, a nawet na zdrowie.
Objawy uzależnienie od Internetu (siecioholizmu)
Jak rozpoznać uzależnienie od komputera u osoby uzależnionej?
Rozpoznanie uzależnienia od Internetu zwykle nie jest trudne, choć zazwyczaj osoby dotknięte nałogiem długo zaprzeczają, że mają problem. Do najważniejszych objawów sygnalizujących jego istnienie należą:
- spędzanie minimum 35 godzin tygodniowo na surfowaniu w sieci, nie licząc czasu spędzanego w Internecie z racji wykonywanych obowiązków zawodowych (objaw uzależnienia sformułowany przez dr Kimberly Young),
- silna potrzeba korzystania z Internetu,
- utrata kontroli nad ilością czasu spędzanego w sieci,
- ciągłe myślenie o ulubionych stronach internetowych,
- odczuwanie dyskomfortu w sytuacji braku możliwości skorzystania z Internetu,
- utrata zainteresowań innymi formami zajęcia wolnego czasu,
- wycofywanie się ze świata realnego na rzecz tego wirtualnego,
- problemy zdrowotne, społeczne, rodzinne, finansowe, zawodowe lub inne wynikające bezpośrednio z nałogowego korzystania z sieci.
Uświadomienie sobie problemu często wywołane jest konkretnymi skutkami nałogu. Wówczas osoby uzależnione często próbują ograniczyć czas spędzany w Internecie, lecz zazwyczaj próby takie kończą się fiaskiem ze względu na zbyt silny „głód” przebywania w sieci.
Zadzwoń teraz: +48 538 455 505
Uzależnienie wśród dzieci
Przeprowadzane liczne badania wykazały, że na siecioholizm narażone są głównie osoby młode, poniżej 34. roku życia. Niestety problem szczególnie często dotyczy dzieci i młodzieży, które w sieci spędzają po kilka godzin dziennie.
Przeprowadzone przez Urząd Komunikacji Elektronicznej badania konsumenckie z 2019 roku wykazały, że z Internetu korzysta 90% dzieci w wieku od 7 do 15 lat. Co ciekawe, do surfowania w sieci wykorzystują głównie smartfony i laptopy, a nie komputery stacjonarne. Ulubionymi formami spędzania czasu w Internecie jest:
- słuchanie muzyki,
- oglądanie filmów,
- gry online.
Rozpoznanie u dzieci uzależnienia wymaga od rodziców bacznej obserwacji ich zachowania. Objawami nieprawidłowego korzystania z sieci u najmłodszych są najczęściej:
- spędzanie coraz większej ilości czasu przed komputerem,
- okłamywanie rodziców w sprawie czasu – dziecko twierdzi, że odrabia lekcje, a tak naprawdę gra online do późnych godzin,
- wyraźna zmiana zachowania dziecka w sytuacji, gdy nie może wejść do sieci – nerwowość, agresja,
- utrata zainteresowania dotychczasowymi formami spędzania wolnego czasu sportem na rzecz korzystania z urządzeń z dostępem do Internetu,
- problemy z nauką i koncentracją, pogorszenie ocen w szkole,
- zmiany w kontaktach towarzyskich dziecka – spędzanie mniejszej ilości czasu z przyjaciółmi lub wręcz całkowita utrata kontaktu z rówieśnikami.
Zauważenie u dziecka powyższych symptomów powinno skłonić rodziców do reakcji, aby zapobiec dalszemu wycofywaniu się pociechy ze świata rzeczywistego w wirtualny. Jest to konieczne, ponieważ uzależnienie od Internetu zaburza rozwój młodego człowieka i może mieć bardzo poważne skutki dla jego przyszłości.
Jak wygląda terapia, leczenie uzależnienia od Internetu?
Zarówno dzieci, jak i dorośli, którzy zbyt często korzystają z Internetu, mogą liczyć na profesjonalną pomoc w zerwaniu z nałogiem. Specjalne programy terapeutyczne proponuje choćby nasz ośrodek leczenia uzależnień Vita Libera w Warszawie. W przypadku tego nałogu skuteczna okazuje się terapia poznawczo-behawioralna. Zwykle prowadzona jest w formie regularnych spotkań z psychoterapeutą, ale może być też uzupełniana terapią grupową. Służą temu różne ćwiczenia i zadania domowe np. prowadzenie dziennika aktywności w sieci, czy stopniowe wydłużanie przerw w korzystaniu z komputera. W przypadku leczenia uzależnienia u dzieci w procesie terapeutycznym uczestniczą aktywnie rodzice, którzy muszą nauczyć się kontrolować używanie komputera przez pociechę, a także poświęcać mu więcej czasu.
Jak zapobiec uzależnieniu?
Problem siecioholizmu jest często bagatelizowany, a tymczasem przynosi on wiele szkód, jak każde z uzależnień behawioralnych. Do najważniejszych skutków uzależnienia należą:
- depresja,
- izolacja społeczna skutkująca samotnością i poczuciem wyobcowania,
- zaburzenia snu,
- ryzyko rozwinięcia się innych uzależnień od alkoholu,
- problemy ze wzrokiem,
- bóle kręgosłupa, zespół cieśni nadgarstka,
- osłabienie kondycji fizycznej,
- otyłość,
- problemy w szkole i pracy,
- kłopoty rodzinne.
Trudno dzisiaj całkowicie unikać dostępu do Internetu, ponieważ jest to bardzo pożyteczne narzędzie, które okazuje się coraz częściej niezbędne do nauki i pracy. Aby zapobiec uzależnieniu, wystarczy korzystać z sieci tylko w sytuacji, gdy jest to konieczne. Natomiast w przypadku pojawienia się pierwszych sygnałów świadczących o nałogu, warto udać się po poradę do specjalisty. Jeśli chodzi o dzieci, konieczne jest od początku wyznaczenie zasad korzystania z Internetu, a także dbanie o inne formy spędzania przez niego czasu. Leczenie uzależnienia to długa, lecz skuteczna droga.
Może Cię też zainteresować:
