Dynamiczny rozwój nowoczesnej technologii dostarcza jej użytkownikom mnóstwa niedostępnych wcześniej możliwości. Niestety jednak w tym przypadku sprawdza się powiedzenie „nie ma róży bez kolców”. Liczba internautów w Polsce przekroczyła już 28 milionów. Nawet 6% z nich (ponad 1,5 miliona osób) może dotyczyć wymagający leczenia siecioholizm – uzależnienie od Internetu. Objawy nadmiernego korzystania z sieci można dostrzec przede wszystkim u młodych ludzi, choć nie tylko.
Takie są statystyki, które dynamicznie się zmieniają wraz ze zwiększeniem dostępności i popularności globalnej sieci. Choć trudno nie docenić przydatności tej technologii, dla niektórych osób staje się ona najważniejszym sposobem spędzania czasu. Z czasem może on natomiast przerodzić się w zaburzenie psychiczne.
Skutki tego pozornie niegroźnego nałogu, bez odpowiedniego leczenia, bywają bardzo przykre, szczególnie w przypadku uzależnionych dzieci. Dlatego też bardzo często już kilkulatki i nastolatkowie cierpiący na siecioholizm wymagają pomocy psychoterapeuty.
Siecioholizm – czym jest uzależnienie od Internetu?
Wielu rodziców zauważa, że ich pociechy spędzają online dużą część wolnego czasu. Jedni z nich dostrzegają w tym objawy uzależnienia od Internetu i zanim jeszcze zanim skonsultują się z ekspertem w sprawie leczenia, starają się z nim walczyć na własną rękę. Robią to, np. zapisując dziecko na dodatkowe zajęcia pozalekcyjne lub ograniczając dostęp do komputera. Inni stwierdzają, że jest to zjawisko zupełnie normalne, związane z czasami, w jakich przyszło żyć młodemu pokoleniu i nie obawiają się siecioholizmu. Prawda, jak zwykle w takich przypadkach, leży pośrodku.
Jak sama nazwa wskazuje, uzależnieniem od Internetu jest nadmierne i kompulsywne korzystanie z sieci, które skutkuje wieloma problemami osobistymi, zdrowotnymi, społecznymi i zawodowymi. Najważniejszym objawem tego zaburzenia psychicznego, jest to, że osoba dotknięta tym nałogiem czuje nieustanny przymus surfowania w Internecie i z czasem traci nad tym kontrolę. W skrajnych przypadkach, bez odpowiedniego leczenia, uzależnieni nie potrafią oderwać się od komputera nawet przez kilkanaście godzin, zatapiając się całkowicie w świecie wirtualnym i tracąc kontakt z rzeczywistością.
Nałóg na miarę czasów
W przeciwieństwie do wielu innych zaburzeń natury mentalnej opisywany problemem jest stosunkowo nowym zjawiskiem. Pojawił się on oczywiście na skutek wyjątkowo szybko rozwijającej się branży IT. Siecioholizm, jak czasami nazywane jest uzależnienie od Internetu, zaliczany jest do nałogów behawioralnych i wymaga leczenia. Osoby, u których stwierdzono jego objawy, czują przymus wykonywania określonych czynności, a nie zażywania substancji psychoaktywnych. Problem uzależnionych od sieci pacjentów jest więc podobny w swojej naturze do pracoholizmu, zakupoholizmu czy hazardu.
Ponieważ nałóg ten związany jest ze stosunkowo nową technologią, siecioholizm nie trafił jeszcze na oficjalną listę zaburzeń w klasyfikacji ICD-10. Jego objawy zostały zauważone już w latach 90. XX wieku, kiedy Internet dopiero zaczynał zyskiwać popularność. Po raz pierwszy zjawisko opisał szerzej nowojorski psychiatra Ivan Goldberg w 1995 roku. Rok później inna amerykańska badaczka uznawana za pionierkę badań nad uzależnieniem od Internetu, Kimberly Young, sformułowała listę pytań pozwalających zdiagnozować nałóg, co jest oczywiście pierwszym krokiem do tego, aby podjąć się skutecznego leczenia osoby uzależnionej od sieci.
Rodzaje uzależnienia od Internetu
Z racji innego sposobu korzystania z Internetu siecioholizm może mieć rozmaite oblicza. Ich objawy będą się zatem nieco od siebie różnić. Amerykański psycholog John Suler wymienia na przykład jego dwa rodzaje
- społeczny – siecioholizm związany z nadmiernym używaniem komunikatorów, portali społecznościowych, czatów, e-mail itp.
- niespołeczny – dotyczy wykorzystywania sieci przez uzależnionego do wyszukiwania informacji.
Z kolei wspomniana wyżej doktor wyróżnia aż 5 podtypów siecioholizmu:
- internetowa erotomania – polega na nałogowym korzystaniu z materiałów pornograficznych znajdujących się w sieci takich jak filmy, zdjęcia, czy erotyczne czaty,
- socjomania internetowa – jest to uzależnienie od wirtualnych kontaktów z innymi ludźmi z wykorzystaniem takich narzędzi jak czat, poczta elektroniczna, forum dyskusyjne, czy portale społecznościowe,
- uzależnienie od sieci – jego objawem jest silna potrzeba przebywania w Internecie,
- przeciążenie informacyjne – dochodzi do niego u osób uzależnionych od śledzenia najnowszych informacji na portalach oraz uczestniczenia w wielu dyskusjach na forach internetowych,
- uzależnienie od komputera – pod tym pojęciem należy rozumieć ogólną potrzebę używania komputera nie tylko do surfowania po sieci, a więc siecioholizmu, ale także na przykład do grania.
Biorąc pod uwagę wyżej wymienione klasyfikacje, należy podkreślić, że tylko odpowiednio zdiagnozowanie schorzenia pozwala na efektywne leczenie uzależnionego od świata wirtualnego lub nowoczesnego sprzętu elektronicznego. Ważną kwestią jest także to, że czasami w ramach tej choroby występują objawy z więcej niż jednej podkategorii wskazanej przez doktor Kimberly Young. Dodatkowo, wraz z rozwojem technologii internetowych pojawiają się nowe rodzaje nałogu np. zakupoholizm z wykorzystaniem sklepów online czy przymus korzystania z Facebooka.
Jak przebiega proces uzależnienia?
Podobnie jak w przypadku innych nałogów siecioholizm zaczyna się niewinnie. Jego objawy wydają się na tyle niegroźne, że często rozwija się on zupełnie niepostrzeżenie, do momentu, aż wymaga specjalistycznego leczenia. Ze względu na to, że dzisiaj Internet używany jest na porządku dziennym w zasadzie przez wszystkich w domu, szkole i pracy, bardzo trudno zauważyć pierwsze niepokojące sygnały świadczące o nieprawidłowym korzystaniu z tej technologii. Zwykle wszystko zaczyna się od fascynacji określonym rodzajem stron i serwisów np. mediami społecznościowymi, grami online czy portalami pornograficznymi. Użytkownik czerpie przyjemność z korzystania z nich, dlatego poświęca im coraz więcej czasu. W pewnym momencie czynność ta staje się najważniejsza.
Niepokojącym objawem, który może być symptomem choroby, jest m.in. to, że uzależniony od Internetu czuje przymus zajrzenia do sieci zaraz po wstaniu z łóżka, a w ciągu dnia przerywa pracę lub naukę po to, by włączyć ulubioną stronę. W końcu wiele z osób narażonych na siecioholizm traci kontrolę nad swoim nałogiem. Surfując w świecie wirtualnym po kilkanaście godzin dziennie, zapominają one o innych obowiązkach, przyjemnościach czy zwykłym odpoczynku. Gdy świat wirtualny zaczyna dominować w życiu, nałóg staje się destrukcyjny, ponieważ negatywnie wpływa na sprawy zawodowe, osobiste, a nawet na zdrowie. Aby nie doprowadzić do takiej sytuacji, należy skonsultować się ze specjalistą, który może zdiagnozować problem i zalecić leczenie uzależnienia od Internetu już przy pierwszych jego symptomach.
Objawy uzależnienie od Internetu (siecioholizmu)
Jak rozpoznać uzależnienie od komputera u osoby uzależnionej?
Rozpoznanie uzależnienia od Internetu zwykle nie jest trudne, choć zazwyczaj osoby dotknięte nałogiem długo zaprzeczają, że mają problem. Do najważniejszych objawów sygnalizujących jego istnienie należą:
- spędzanie minimum 35 godzin tygodniowo na surfowaniu w sieci, nie licząc czasu spędzanego w Internecie z racji wykonywanych obowiązków zawodowych (objaw uzależnienia sformułowany przez dr Kimberly Young),
- silna potrzeba korzystania z Internetu,
- utrata kontroli nad ilością czasu spędzanego w sieci,
- ciągłe myślenie o ulubionych stronach internetowych,
- odczuwanie dyskomfortu w sytuacji braku możliwości skorzystania z Internetu,
- utrata zainteresowań innymi formami zajęcia wolnego czasu,
- wycofywanie się ze świata realnego na rzecz tego wirtualnego,
- problemy zdrowotne, społeczne, rodzinne, finansowe, zawodowe lub inne wynikające bezpośrednio z nałogowego korzystania z sieci.
Uświadomienie sobie problemu często wywołane jest konkretnymi skutkami nałogu. Wówczas osoby zmagające się z siecioholizmem często, zanim zdecydują się na leczenie, próbują ograniczyć czas spędzany w Internecie, lecz zazwyczaj próby takie kończą się fiaskiem ze względu na jeden z objawów nałogu, czyli zbyt silny „głód” przebywania w sieci.
Zadzwoń teraz: +48 538 455 505
Uzależnienie wśród dzieci
Przeprowadzane liczne badania wykazały, że na siecioholizm narażone są głównie osoby młode, poniżej 34. roku życia. Niestety problem szczególnie często dotyczy dzieci i młodzieży, które w sieci spędzają po kilka godzin dziennie. Świat wirtualny to dla nich podstawowe źródło informacji, miejsce spotkań ze znajomymi, a także w pewnym sensie „plac zabaw XXI wieku”. Z biegiem lat uzależnienie od Internetu dotyka coraz młodsze osoby, które trafiają na leczenie po tym, jak objawy choroby zaczynają wyraźnie destabilizować ich codzienność i życie całej rodziny
Przeprowadzone przez Urząd Komunikacji Elektronicznej badania konsumenckie z 2019 roku wykazały, że z Internetu korzysta 90% dzieci w wieku od 7 do 15 lat. Grupa ta jest niezwykle mocno zagrożona siecioholizmem. Najlepszym potwierdzeniem tego faktu jest to, że niektóre jego objawy można dostrzec u coraz większej jej części. Co ciekawe, do surfowania w sieci wykorzystywane są głównie smartfony i laptopy, a nie komputery stacjonarne. Ulubionymi formami spędzania czasu w Internecie jest:
- słuchanie muzyki,
- oglądanie filmów,
- gry online.
Jak rozpoznać siecioholizm?
Dostrzeżenie u dzieci tego problemu wymaga od rodziców bacznej obserwacji ich zachowania. Objawami nieprawidłowego korzystania z sieci u najmłodszych, którego skutkiem może być siecioholizm, czyli uzależnienie od Internetu, a w konsekwencji długie i trudne leczenie psychologiczne, są najczęściej:
- spędzanie coraz większej ilości czasu przed komputerem,
- okłamywanie rodziców w sprawie czasu – uzależnione dziecko twierdzi, że odrabia lekcje, a tak naprawdę gra online do późnych godzin,
- wyraźna zmiana zachowania dziecka w sytuacji, gdy nie może wejść do sieci – nerwowość, agresja,
- utrata zainteresowania dotychczasowymi formami spędzania wolnego czasu sportem na rzecz korzystania z urządzeń z dostępem do Internetu,
- problemy z nauką i koncentracją młodej osoby cierpiącej na siecioholizm, pogorszenie ocen w szkole,
- zmiany w kontaktach towarzyskich dziecka – spędzanie mniejszej ilości czasu z przyjaciółmi lub wręcz całkowita utrata kontaktu uzależnionego z rówieśnikami.
Zauważenie u dziecka powyższych objawów powinno skłonić rodziców do reakcji, aby zapobiec dalszemu wycofywaniu się pociechy ze świata rzeczywistego w wirtualny. Jest to konieczne, ponieważ uzależnienie od Internetu zaburza rozwój młodego człowieka i może mieć bardzo poważne skutki dla jego przyszłości. Dlatego też każda dorosła osoba, która zaobserwuje u pociechy symptomy rozwijającego się siecioholizmu, powinna natychmiast zgłosić się do profesjonalisty w dziedzinie leczenia tego schorzenia. Szybka reakcja może pomóc w zatrzymaniu dopiero rozwijającego się schorzenia i uniknięciu jego uciążliwych konsekwencji.
Jak wygląda terapia, leczenie uzależnienia od Internetu?
Zarówno dzieci, jak i dorośli, którzy zbyt często korzystają z Internetu, mogą liczyć na profesjonalną pomoc w zerwaniu z nałogiem. Specjalne programy terapeutyczne skierowane do pacjentów z objawami siecioholizmu proponuje choćby nasz ośrodek leczenia uzależnień Vita Libera w Warszawie.
W przypadku tego nałogu skuteczna okazuje się terapia poznawczo-behawioralna. Zwykle prowadzona jest w formie regularnych spotkań uzależnionego z psychoterapeutą, ale może być też uzupełniana terapią grupową. Służą temu różne ćwiczenia i zadania domowe np. prowadzenie dziennika aktywności w sieci, czy stopniowe wydłużanie przerw w korzystaniu z komputera.
W przypadku leczenia uzależnienia od Internetu u dzieci w procesie terapeutycznym uczestniczą aktywnie rodzice, którzy muszą nauczyć się zauważać objawy schorzenia, kontrolować używanie komputera przez pociechę, a także poświęcać jej więcej czasu.
Jak przeciwdziałać uzależnieniu?
Nikogo nie trzeba z pewnością przekonywać, że dużo lepiej jest zapobiegać chorobom, niż je leczyć. Nie inaczej jest w przypadku schorzenia, z którym zmagają się osoby uzależnione od świata wirtualnego. Niestety problem siecioholizmu jest często bagatelizowany, a jego objawy są przypisywane specyfice czasów, w jakich żyjemy. Jest to duży błąd, ponieważ przynosi on wiele szkód, jak każde z uzależnień behawioralnych. Do najważniejszych skutków, z jakimi muszą borykać się uzależnieni od Internetu, należą:
- depresja wymagająca dodatkowego leczenia,
- izolacja społeczna skutkująca samotnością i poczuciem wyobcowania,
- zaburzenia snu,
- ryzyko rozwinięcia się innych uzależnień od alkoholu,
- problemy ze wzrokiem,
- bóle kręgosłupa, zespół cieśni nadgarstka,
- osłabienie kondycji fizycznej,
- otyłość,
- problemy w szkole i pracy,
- kłopoty rodzinne.
Trudno dzisiaj całkowicie unikać dostępu do sieci, ponieważ jest to bardzo pożyteczne narzędzie, które okazuje się coraz częściej niezbędne do nauki i pracy. Aby zapobiec uzależnieniu od Internetu, wystarczy korzystać z niego tylko w sytuacji, gdy jest to konieczne. Natomiast w przypadku pojawienia się pierwszych objawów świadczących o siecioholizmie warto udać się po poradę do specjalisty. Jeśli chodzi o dzieci, konieczne jest od początku wyznaczenie zasad korzystania z Internetu, a także dbanie o inne formy spędzania przez niego czasu. Leczenie uzależnienia to długa, lecz skuteczna droga.
Może Cię też zainteresować:
