Uzależnienia behawioralne – terapia w Warszawie
Do naszego ośrodka Vita Libera zapraszamy osoby cierpiące na uzależnienia behawioralne, czyli dotyczące nałogowych zachowań. Tak zwane uzależnienia od czynności są mniej niebezpieczne niż te od substancji psychoaktywnych, jak alkoholizm czy narkomania, jednak przynoszą wiele szkód na poziomie emocjonalnym, zdrowotnym i społecznym, a niejednokrotnie potrafią zrujnować życie człowieka i jego rodziny. Proponowana przez naszych specjalistów profesjonalna terapia behawioralna w Warszawie pomaga uporać się z problemem zarówno u dorosłych, jak i dzieci.
Czym jest uzależnienie behawioralne?
Pod pojęciem uzależnienia behawioralnego należy rozumieć nałóg związany z wykonywaniem określonych czynności w sposób wielokrotny, powtarzalny i często niekontrolowany w celu zlikwidowania złego samopoczucia lub osiągnięcia stanu zadowolenia, ulgi, euforii czy po prostu przyjemności.
Tego rodzaju uzależnienia nie mają nic wspólnego z zażywaniem substancji psychoaktywnych, tak jak w przypadku alkoholizmu, czy narkomanii, a mimo to wywołują podobne efekty. Osoba uzależniona od czynności odczuwa bowiem podobne (choć w łagodniejszej formie) objawy odstawienne jak alkoholik i narkoman. Wewnętrzny przymus wykonywania określonych czynności przypomina głód alkoholowy lub narkotykowy, natomiast abstynencja powoduje dyskomfort psychiczny, a nierzadko także dolegliwości fizyczne.
Niektórzy sądzą, że nałogi behawioralne takie jak zakupoholizm czy seksoholizm zostały stworzone sztucznie w ostatnich latach. Nic bardziej mylnego – po raz pierwszy zdefiniował je w 1945 roku austriacki lekarz psychiatra i psychoanalityk Otto Fenichel. Dzisiaj natomiast znajdują się one w oficjalnej klasyfikacji chorób ICD-10 pod kategorią zaburzeń nawyków i popędów. Uzależnieniami behawioralnymi należy przejmować się tak samo jak innymi!
Rodzaje uzależnień behawioralnych i ich objawy
Prawdą jest, że uzależnienia behawioralne stały się problemem czasów współczesnych. Coraz więcej osób cierpi na tego rodzaju nałogi, a wiele z nich jest związanych z obecnym stylem życia i nowoczesnymi technologiami. O ile nałogowe uprawianie hazardu lub seksu było doskonale znane kilkadziesiąt lat temu, o tyle uzależnienie od smartfonów, solarium czy zabiegów medycyny estetycznej to zaburzenia zupełnie nowe, które stanowią poważne wyzwania dla lekarzy i terapeutów. Poniżej prezentujemy najważniejsze rodzaje nałogów czynnościowych, z jakimi spotkamy się na co dzień w naszej pracy terapeutycznej.
Patologiczny hazard
Dawniej dotyczył głównie nałogowego grania w karty na pieniądze, dzisiaj uzależnienie to często związane jest z korzystaniem z kasyn online, obstawianiem wyników sportowych w zakładach bukmacherskich czy nałogowym graniu w Lotto. Osoby zmagające się z tym problemem mają trudności z kontrolowaniem ilości pieniędzy poświęconych na gry. Częste myśli dotyczące hazardu odwracają ich uwagę od codziennych spraw. Ten rodzaj uzależnienia behawioralnego prowadzi do ogromnych kłopotów finansowych, zawodowych i rodzinnych.
Zakupoholizm
Częste i niekontrolowane zakupy, polowanie na okazje i promocje, kupowanie w nadmiernej ilości niepotrzebnych rzeczy to objawy tego coraz częściej występującego nałogu. Dotyka on głównie kobiety, które w kompulsywnym kupowaniu znajdują sposób na rozładowanie napięcia emocjonalnego. Takie zachowanie prowadzi do odczuwania ulgi, a nawet euforii po wyjściu ze sklepu. Przyjemność z zakupów jest jednak tylko tymczasowa. Zakupoholizm to uzależnienie behawioralne, które skutkuje poczuciem winy, a często także zadłużeniem. W ten sposób niektóre osoby radzą sobie z przewlekłym stresem lub lękiem.
Pracoholizm
Nałóg ten dość trudno zidentyfikować w czasach, w których praca po kilkanaście godzin jest w niektórych zawodach normą. Uzależnienie można rozpoznać między innymi po takich objawach jak: ucieczka w pracę, zabieranie zadań do domu, pomimo że nie jest to konieczne, rezygnacja z urlopu, dotychczasowych zainteresowań i sposobów spędzania czasu na rzecz wykonywania pracy, nieodczuwanie upływu czasu podczas pracy (zapominanie o posiłkach, ważnych zadaniach jak odbiór dziecka z przedszkola) itp.
Seksoholizm
Uzależnienie od seksu może przybierać różną postać nie tylko uzależnienia od odbywania częstych stosunków płciowych, ale także od pornografii czy masturbacji. Zaburzenie to wyjątkowo destrukcyjnie oddziałuje na życie osoby uzależnionej, ponieważ dość szybko niszczy związek (małżeństwo), a nierzadko także relacje rodzinne i zawodowe. Seksoholizm wiąże się z ciągłym uczuciem napięcia lub frustracji, co utrudnia kontrolowanie zachowań seksualnych. Osoby zmagające się z tym problemem często wstydzą się sięgnąć po pomoc. Zupełnie niepotrzebnie. Terapeuci przedstawiają narzędzia do walki z wszelkimi uzależnieniami behawioralnymi.
Kompulsywne objadanie się
Niekontrolowane objadanie się (nawet w nocy) pomimo braku odczuwania fizycznego głodu to problem dotykający dzisiaj wiele osób. W jedzeniu znajdują one ukojenie i sposób na rozładowanie napięcia emocjonalnego. Skutki nałogu są niestety dość szybko widoczne w postaci nadwagi lub otyłości i negatywnie odbijają się na zdrowiu. Spożywanie dużej liczby kalorii w krótkim czasie często powoduje poczucie winy. Osoby zmagające się z tym uzależnieniem behawioralnym wybierają jedzenie w samotności, ponieważ obawiają się oceny oraz komentarzy bliskich. W tym wypadku posiłki są źródłem pocieszenia. Zaburzenia odżywiania mogą prowadzić do poważnych konsekwencji, dlatego warto szukać rozwiązań u ekspertów z zakresu dietetyki.
Tanoreksja
Nałogowe korzystanie z solarium jest najczęstszym objawem uzależnienia od opalania i dotyczy w głównej mierze kobiet. Zaburzenie to najczęściej wynika z nieprawidłowego postrzegania własnej osoby i swojej atrakcyjności. Wiele cierpiących na nie osób obsesyjnie dba o sylwetkę i jest uzależniona od ćwiczeń na siłowni. Najgroźniejszym skutkiem tanoreksji jest czerniak, czyli złośliwy i śmiertelny nowotwór skóry wynikający z nadmiernego jej naświetlania promieniami UV. Uzależnienie od opalania może być bardzo niebezpieczne. Uzależnieni pacjenci bagatelizują zagrożenia wynikające z nadmiernej ekspozycji na promieniowanie. Zniekształcone postrzeganie ciała prowadzi do nieustannego opalania skóry.
Zadzwoń teraz: +48 538 455 505
Uzależnienia behawioralne u dzieci
Niektóre zaburzenia nawyków są charakterystyczne dla dzieci i młodzieży, choć mogą dotknąć również osoby dorosłe. Większość z nich dotyczy nałogowego korzystania z nowoczesnych technologii.
Fonoholizm
Jest to uzależnienie od korzystania z telefonu komórkowego lub smartfona. Objawia się silnym przymusem posiadania przy sobie blisko urządzenia oraz odczuwania również trudności w kontrolowaniu tego, aby nie zerkać na ekran w celu sprawdzenia, czy ktoś nie dzwonił bądź nie wysłał wiadomości. Osoby uzależnione nie rozstają się z telefonem ani na minutę – zabierają go nawet do toalety i do łóżka. Odczuwają lęk, a nierzadko wręcz panikę w sytuacji, gdy nie mają w zasięgu wzroku urządzenia, bądź gdy wyczerpała się w nim bateria.
Nadmierne korzystanie ze smartfona wpływa nie tylko na zdrowie psychiczne, ale również fizyczne. Spędzanie czasu przed tym niewielkim ekranem powoduje bóle szyi, pleców oraz oczu. Warto dodać, że niebieskie światło może również obniżać jakość snu. Fonoholizm jest związany z niekontrolowanym konsumowaniem treści w mediach społecznościowych. Nieustanne przeglądanie postów często obniża samopoczucie i wpędza użytkowników w kompleksy. W niektórych przypadkach pomoc terapeuty jest niezbędna. Uzależnienie od telefonu komórkowego nie powinno być lekceważone!
Siecioholizm
Ten nałóg to nic innego jak uzależnienie behawioralne od Internetu, które objawia się nieustanną potrzebą surfowania po sieci. Bardzo często dotyczy korzystania z konkretnych stron lub treści np. witryn z materiałami pornograficznymi, stron z grami sieciowymi, serwisów społecznościowych czy czatów online.
Osoby zmagające się z problemem często wycofują się z życia społecznego. Siecioholizm negatywnie wpływa na koncentrację, wydajność pracy, a także relacje interpersonalne. Nadmierne korzystanie z Internetu może być formą ucieczki trudności, stresu oraz trudnych emocji. Taki tryb życia skutkuje bólami głowy, bezsennością, wadami postawy, a nawet nadwagą. W dzisiejszych czasach łatwo zatracić się w wirtualnej rzeczywistości. Jeśli masz podejrzenie, że bliska Ci osoba zmaga się z tym uzależnieniem behawioralnym, warto porozmawiać i zaproponować jej profesjonalną pomoc.
Uzależnienie od gier komputerowych
Jest to bardzo często diagnozowany problem u dzieci i młodzieży. Może on dotyczyć także nałogowego grania za pomocą konsoli telewizyjnych. Nałóg objawia się spędzaniem wielu godzin na graniu i wręcz utratą kontaktu z rzeczywistością. Dzieci zaniedbują obowiązki szkolne i domowe, ponieważ każdą wolną chwilę spędzają przed ekranem komputera. Często niedosypiają, a siedzenie do późnych godzin przy komputerze tłumaczą dużą ilością nauki.
U młodego człowieka uzależnionego od gier, Internetu czy ogólnie komputera lub smartfona, widoczne są zazwyczaj konkretne zmiany zachowania np. wzrost agresji, częste zmiany nastroju, uciekanie się do kłamstwa, lekceważenie rodziców, odsunięcie się od dotychczasowych znajomych. Takie objawy powinny wzbudzić niepokój i skłonić do wizyty u specjalisty. Odpowiednio dobrana terapia behawioralna pozwala zwalczyć nie tylko sam nałóg, ale także jego przyczyny, którymi często są poważne problemy w relacjach z rówieśnikami, niska samoocena lub zaburzenia osobowości.
Przyczyny uzależnień behawioralnych
Leczenie uzależnień czynnościowych odbywa się najczęściej w formie terapii behawioralnej, której ważną częścią jest rozpoznanie przyczyn nałogu. W podejściu tym są nimi nieprawidłowe wzorce myślenia i zachowania wynikające z zaburzonego obrazu samego siebie lub ogólnie rzeczywistości. Wzorce te najczęściej mają swoje źródło w dotychczasowych doświadczeniach, często traumatycznych i pochodzących z dzieciństwa. Powtarzanie określonych czynności w celu rozładowania napięcia lub poprawy samopoczucia są takim utartym i nieprawidłowym wzorcem radzenia sobie z problemami. Terapia behawioralna i poznawcza ma na celu zidentyfikowanie tych problemów i wypracowanie innych wzorców radzenia sobie z nimi.
Istnieją także inne teorie tłumaczące podatność niektórych ludzi na uzależnienia behawioralne. Jedną z nich jest ta mówiąca o zależności występowania nałogów od trudnych doświadczeń w dzieciństwie w relacji z opiekunami, które prowadzą do trwałych deficytów i zaburzeń emocjonalnych.
Popularne jest również podejście biomedyczne, według którego skłonnością do uzależnień obciążone są osoby z zaburzonym działaniem układu nagrody w mózgu.
Jak wygląda terapia uzależnień behawioralnych?
Do najskuteczniejszych sposobów leczenia nałogów behawioralnych należy terapia poznawczo-behawioralna, która często uzupełniana jest tzw. dialogiem motywującym. Cały program terapeutyczny może trwać wiele miesięcy i nierzadko wymaga pobytu stacjonarnego w profesjonalnej placówce (w Vita Libera zalecamy to w szczególności w przypadku dzieci). Można go także realizować w formie regularnych spotkań z psychoterapeutą.
W terapii behawioralnej chodzi o to, by pacjent zrozumiał swój nieprawidłowy sposób postrzegania świata i problemów, czyli tzw. schematy poznawcze, przez które utrwaliły się w nim nałogowe zachowania. Podczas sesji terapeutycznych dąży się do identyfikacji konkretnych bodźców wywołujących działanie pacjenta. Osoba uzależniona musi nauczyć się rozpoznawać problemy i emocje wywołujące chęć wykonania nałogowej czynności, a następnie znaleźć z pomocą terapeuty skuteczne metody radzenia sobie z nimi w inny sposób niż dotychczas.
Można więc powiedzieć, że metoda behawioralna dąży do zmiany zachowań osoby uzależnionej, ale tak naprawdę chodzi w niej także o zmianę myślenia i postrzegania samego siebie oraz świata. Często dotyczy to poważnych fobii społecznych, czy problemów seksualnych. Z tego względu czas leczenia i metody terapeutyczne muszą być zawsze dostosowywane indywidualnie do pacjenta.
