Alkohol, mimo że jest legalnym środkiem psychoaktywnym, generuje szereg szkód, które mają daleko idące konsekwencje dla zdrowia jednostek i całych społeczeństw. Oto jak alkohol, na tle innych substancji psychoaktywnych, wypada w kontekście szkodliwości, zarówno w aspekcie indywidualnym, jak i społecznym. Jak wskazują badania przeprowadzone przez brytyjski Niezależny Komitet Naukowy ds. Narkotyków (ISCD) oraz ekspertów Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA), alkohol okazał się najbardziej szkodliwą substancją, gdy uwzględnimy zarówno indywidualne, jak i społeczne straty związane z jego nadużywaniem.
Szkodliwość Alkohol i Innych Substancji Psychoaktywnych: Wyniki Badań
Skala Szkód: Jak Mierzono Szkodliwość?
Badania przeprowadzone przez ISCD i EMCDDA miały na celu ocenę szkód, jakie niosą ze sobą różne substancje psychoaktywne. W tej ocenie uwzględniono 20 substancji, zarówno legalnych (jak alkohol i tytoń), jak i nielegalnych (np. heroina, kokaina, metamfetamina), które były analizowane pod kątem ich szkodliwości w 16 różnych obszarach. Obszary te obejmowały zdrowotne, psychospołeczne i ekonomiczne konsekwencje stosowania substancji, takie jak:
-
Śmiertelność – liczba zgonów wynikających z zażywania substancji,
-
Utrata zdrowia – uszczerbek na zdrowiu, w tym choroby przewlekłe, infekcje, problemy z narządami wewnętrznymi,
-
Uzależnienie – stopień, w jakim substancja wywołuje uzależnienie,
-
Funkcjonowanie poznawcze i społeczne – problemy w relacjach interpersonalnych, utrata przyjaźni, izolacja społeczna,
-
Utrata dóbr materialnych – kłopoty finansowe, utrata pracy, zasobów materialnych w wyniku nadużywania substancji.
Alkohol – Najbardziej Szkodliwa Substancja
Po zsumowaniu szkód indywidualnych i społecznych, alkohol okazał się najbardziej szkodliwą substancją psychoaktywną, osiągając wynik 72 punktów na skali od 1 do 100. Zawdzięcza to swojej powszechności i łatwej dostępności, co czyni go najczęściej spożywaną substancją psychoaktywną na świecie. W związku z tym, alkohol pociąga za sobą największe koszty społeczne, generując nie tylko negatywne skutki zdrowotne, ale także ogromne straty ekonomiczne i społeczne.
Heroina, Crack i Metamfetamina – Potencjalnie Bardziej Szkodliwe Względnie Względem Szkód Indywidualnych
Choć alkohol jest najbardziej szkodliwy w kontekście szkód społecznych, to substancje takie jak heroina, crack i metamfetamina są bardziej szkodliwe pod względem indywidualnych konsekwencji. W tej kategorii alkohol znalazł się na czwartym miejscu, tuż za heroiną, crackiem i metamfetaminą, które osiągnęły wyniki 55, 54 i 33 punkty. Substancje te prowadzą do znacznych uszczerbków na zdrowiu fizycznym i psychicznym użytkowników, ale ze względu na ich mniejsze rozpowszechnienie, ich wpływ na społeczeństwo nie jest tak duży jak alkohol.
Szkody Społeczne i Ekonomiczne
Alkohol w dużej mierze odpowiada za szkody społeczne, które są wynikiem jego powszechnego stosowania. W badaniach uwzględniono takie aspekty jak:
-
Przestępczość związana z alkoholem – osoby pod wpływem alkoholu częściej uczestniczą w incydentach przemocowych, w tym bijatykach, wypadkach drogowych, a także w innych czynach przestępczych.
-
Koszty ekonomiczne – wydatki związane z leczeniem chorób alkoholowych, kosztami interwencji służb porządkowych, kosztami sądowymi i rehabilitacyjnymi, a także zmniejszoną produktywnością pracowników.
-
Rozpady rodzin – alkohol jest jednym z głównych czynników powodujących rozpad rodzin, przemoc domową oraz uzależnienie, które ma negatywny wpływ na dzieci i partnerów osób uzależnionych.
Tytoń – Drugie Miejsce Pod względem Szkód Społecznych
Tytoń, choć mniej szkodliwy niż alkohol pod względem bezpośrednich skutków dla innych, także stanowi poważne zagrożenie zdrowotne. Substancje zawarte w papierosach prowadzą do przewlekłych chorób układu oddechowego, nowotworów i chorób serca. Co więcej, palenie bierne również stanowi zagrożenie dla osób w otoczeniu palaczy, co sprawia, że tytoń jest poważnym problemem zdrowotnym w społeczeństwie.
Alkohol a Światowe Statystyki
Dane Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)
Z danych WHO wynika, że alkohol jest odpowiedzialny za 3 miliony zgonów rocznie, co stanowi 5,3% wszystkich zgonów na świecie. To oznacza, że co około 10 sekund na świecie umiera jedna osoba w wyniku nadużywania alkoholu. To więcej niż łącznie liczba zgonów spowodowanych AIDS, gruźlicą i przemocą, w tym wojnami. Szkodliwe spożycie alkoholu jest jednym z głównych czynników ryzyka związanych z samobójstwami, które również wzrastają wśród osób uzależnionych od alkoholu.
Samobójstwa i Alkohol
Około 24% osób uzależnionych od alkoholu podejmuje próbę samobójczą przynajmniej raz w życiu, co stanowi ogromny problem zdrowotny, a także społeczną tragedię dla rodzin tych osób. Wiele z tych prób kończy się tragicznie, a przyczyny sięgają głęboko w psychologię uzależnienia, które pogłębia się w wyniku przewlekłej konsumpcji alkoholu.
Alkohol a Wypadki Drogowe
Wypadki Drogowe Spowodowane przez Alkohol
Polska, jak wiele innych krajów, zmaga się z problemem wypadków drogowych spowodowanych przez osoby prowadzące pojazdy pod wpływem alkoholu. Według danych Policji w 2017 roku uczestnicy ruchu drogowego będący pod wpływem alkoholu spowodowali 2 163 wypadki, w których zginęły 273 osoby, a 2 440 osób zostało rannych. Wypadki te mają ogromne konsekwencje nie tylko dla ofiar, ale i dla ich rodzin oraz społeczeństwa, które ponosi koszty leczenia, rehabilitacji, oraz dochodzi do utraty produkcji i zasobów.
Podsumowanie: Dlaczego Alkohol Jest Najbardziej Szkodliwy?
Alkohol, choć legalny, jest substancją, która generuje najwięcej szkód zarówno na poziomie indywidualnym, jak i społecznym. Jego powszechność, łatwa dostępność oraz kultura konsumpcji sprawiają, że jego wpływ na zdrowie publiczne jest ogromny. Mimo że substancje takie jak heroina, crack czy metamfetamina mogą być bardziej szkodliwe na poziomie indywidualnym, to alkohol odpowiada za największe straty społeczne i ekonomiczne.
Jest to substancja, której szkodliwości nie można ignorować, szczególnie w kontekście działań prewencyjnych i edukacyjnych. Społeczeństwo, w tym instytucje publiczne, powinny zintensyfikować wysiłki na rzecz ograniczenia negatywnych skutków alkoholu, co wymaga zaawansowanych działań edukacyjnych, promujących zdrowy styl życia oraz bardziej restrykcyjnych regulacji prawnych dotyczących sprzedaży i konsumpcji alkoholu.