Choć uzależnienie od seksu bywa często bagatelizowane lub traktowane jako temat tabu, seksoholizm to realne, poważne zaburzenie psychiczne, które – podobnie jak alkoholizm czy narkomania – może prowadzić do głębokich kryzysów osobistych, rodzinnych i zawodowych. Wpływa nie tylko na osobę uzależnioną, ale również na jej otoczenie – partnerów, dzieci, współpracowników.
Jeśli zastanawiasz się, czy Twoje potrzeby seksualne wymknęły się spod kontroli, lub czujesz, że seks przestał być źródłem bliskości, a stał się przymusem – ten artykuł pomoże Ci zrozumieć mechanizm uzależnienia i pokaże możliwe ścieżki pomocy.
Czym jest seksoholizm?
Seksoholizm, czyli uzależnienie od seksu, to zaburzenie polegające na kompulsywnym i niekontrolowanym dążeniu do zaspokajania potrzeb seksualnych. W praktyce oznacza to powtarzalne zachowania seksualne podejmowane pomimo negatywnych konsekwencji – zdrowotnych, emocjonalnych, społecznych czy zawodowych.
Szacuje się, że z problemem seksoholizmu może zmagać się od 3 do 5% populacji na świecie. W klasyfikacji ICD-11 zaburzenie to zostało ujęte jako kompulsywne zachowanie seksualne, co jednoznacznie potwierdza jego status jako jednostki chorobowej.
Objawy seksoholizmu
Uzależnienie od seksu może przybierać różne formy. Poniżej przedstawiamy najczęściej występujące objawy:
-
obsesyjne myśli o seksie, fantazjach seksualnych lub osobach,
-
przymus odbywania stosunków seksualnych – nawet wbrew sobie i mimo braku satysfakcji,
-
częste kontakty seksualne z przypadkowymi partnerami,
-
nałogowa masturbacja,
-
nadmierne i kompulsywne oglądanie pornografii,
-
brak kontroli nad potrzebami seksualnymi,
-
frustracja, niepokój, rozdrażnienie w sytuacjach braku możliwości odbycia aktu seksualnego,
-
poczucie winy, wstydu lub obniżony nastrój po aktywności seksualnej,
-
zaniedbywanie relacji, obowiązków, pracy i zdrowia na rzecz potrzeb seksualnych.
W praktyce oznacza to, że seks przestaje być źródłem przyjemności i staje się przymusem – działaniem podejmowanym w celu rozładowania napięcia lub ucieczki od trudnych emocji.
Przyczyny seksoholizmu
Dokładne przyczyny seksoholizmu nie zostały do końca poznane, jednak badania wskazują na szereg czynników, które mogą wpływać na rozwój tego typu uzależnienia.
Wpływ środowiska rodzinnego
Wiele osób uzależnionych wychowywało się w dysfunkcyjnych rodzinach, gdzie dominowały chłód emocjonalny, brak granic, przemoc lub uzależnienia. W takich warunkach może rozwijać się niska samoocena, trudności w budowaniu relacji i emocjonalna pustka, którą później próbuje się zapełnić zachowaniami seksualnymi.
Wydarzenia traumatyczne
Osoby, które doświadczyły wykorzystania seksualnego w dzieciństwie, są szczególnie narażone na rozwój seksoholizmu. Seks staje się wtedy nieświadomym narzędziem kontroli, odreagowania lub poszukiwania akceptacji.
Czynniki biologiczne i neurologiczne
Niektóre przypadki mogą być powiązane z zaburzeniami neurologicznymi, uszkodzeniem płatów czołowych, zaburzeniami gospodarki neuroprzekaźnikowej (zwłaszcza dopaminy) lub chorobami takimi jak stwardnienie rozsiane.
Mechanizmy psychologiczne
Seks często staje się sposobem na ucieczkę przed stresem, napięciem, samotnością czy lękiem. Działa jak „środek przeciwbólowy” – przynosi krótkotrwałą ulgę, ale z czasem uzależnia.
Rozpoznanie seksoholizmu
Według klasyfikacji ICD-11, by rozpoznać kompulsywne zaburzenia seksualne, objawy muszą utrzymywać się przez minimum sześć miesięcy i spełniać następujące kryteria:
-
Seksualność staje się centrum życia, wypierając inne obszary funkcjonowania.
-
Zachowania seksualne są podejmowane pomimo braku satysfakcji lub wręcz niechęci.
-
Osoba podejmuje liczne, nieskuteczne próby ograniczenia aktywności seksualnej.
-
Brakuje kontroli nad impulsami i pragnieniami seksualnymi.
-
Zachowania są kontynuowane mimo negatywnych skutków dla zdrowia, relacji, pracy i życia społecznego.
Seksoholizm a hiperseksualność – ważne rozróżnienie
Pojęcia seksoholizmu i hiperseksualności często używane są zamiennie, jednak nie oznaczają tego samego. Hiperseksualność (znana jako nimfomania u kobiet i satyryzm u mężczyzn) oznacza wzmożony popęd seksualny, który nie zawsze musi prowadzić do uzależnienia.
W przypadku seksoholizmu kluczowym elementem jest utrata kontroli i kompulsywność zachowań, a także ich destrukcyjny wpływ na życie. Hiperseksualność może, ale nie musi, prowadzić do uzależnienia – jednak zawsze warto przyjrzeć się, czy potrzeby seksualne nie dominują nad innymi aspektami codziennego funkcjonowania.
Jak poradzić sobie z seksoholizmem?
Seksoholizm to poważne zaburzenie, które wymaga profesjonalnego wsparcia. Samodzielne próby radzenia sobie często okazują się nieskuteczne – osoba uzależniona może z łatwością powracać do nałogowych zachowań mimo wyrzutów sumienia i obietnic poprawy.
Najczęściej stosowane formy leczenia:
Psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT)
To najskuteczniejsza forma terapii uzależnień behawioralnych. Pomaga zrozumieć mechanizmy nałogu, zidentyfikować „wyzwalacze” i zmienić destrukcyjne wzorce myślenia oraz zachowania. Terapia pozwala też nauczyć się, jak zdrowo zaspokajać potrzeby seksualne i budować satysfakcjonujące relacje.
Wsparcie grupowe
Udział w grupach terapeutycznych dla osób uzależnionych od seksu daje poczucie wspólnoty, zmniejsza wstyd i izolację, a także umożliwia dzielenie się doświadczeniem.
Leczenie farmakologiczne
W bardziej zaawansowanych przypadkach lekarz psychiatra może wdrożyć leczenie farmakologiczne, np. leki stabilizujące nastrój lub zmniejszające popęd seksualny.
Czy seksoholizm można wyleczyć?
Seksoholizm to choroba przewlekła, ale możliwa do opanowania. Kluczem do sukcesu jest świadomość problemu, gotowość do zmiany i skorzystanie z pomocy specjalistów. Terapia może być procesem długotrwałym i wymagającym, ale daje realne szanse na odzyskanie kontroli nad życiem, emocjami i relacjami.
Nie jesteś sam. Wielu ludzi z powodzeniem przechodzi ten proces i buduje nowe, zdrowsze życie. Pierwszym krokiem jest decyzja, by sięgnąć po pomoc – i właśnie ten krok może wszystko zmienić.