Uzależnienie od substancji i środków psychoaktywnych

Vita Libera to prywatny ośrodek odwykowy w Warszawie. Specjaliści, z którymi współpracujemy, zajmują się między innymi leczeniem uzależnienia od substancji psychoaktywnych i stymulujących. Pacjenci sięgający po takie środki, jak amfetamina, kokaina czy DMT mają do dyspozycji kilka metod terapii, które dobierane są indywidualnie do każdego przypadku. Zażywanie narkotyków twardych i miękkich prowadzić może do pogorszenia kondycji fizycznej, psychicznej oraz komfortu życia. Ważne jest zatem, aby po dostrzeżeniu problemu z nałogiem udać się po wsparcie psychoterapeutyczne i rozpocząć odwyk.

Najczęstszym problemem, z jakim zwracają się do naszej kliniki pacjenci, jest uzależnienie od substancji psychoaktywnych. Bez względu na to, czy dotyczy ono alkoholu, narkotyków, np. środków takich jak DMT czy amfetamina, dopalaczy, czy leków, zazwyczaj pociąga za sobą szereg negatywnych konsekwencji zdrowotnych, rodzinnych, społecznych i ekonomicznych. Jedynym sposobem wyjścia z nałogu jest podjęcie specjalistycznego leczenia.

Czym są substancje psychoaktywne i dlaczego uzależniają?

Pod pojęciem substancji psychoaktywnych (SPA) należy rozumieć wszelkiego rodzaju związki chemiczne, które stymulują układ nerwowy i wpływają na pracę mózgu. Skutkuje to zmianą postrzegania rzeczywistości, odczuwania emocji, a także zachowania i nastroju. Stosowanie SPA często wywołuje stan odurzenia, dlatego nazywa się je środkami odurzającymi. Wśród nich są zarówno substancje dostępne legalnie na rynku, takie jak kofeina, tytoń i alkohol, jak również te zabronione, jak narkotyki i dopalacze. Większość z nich prowadzi do uzależnienia – nie tylko na tle psychicznym, ale także fizjologicznym.

Istnieje kilka rodzajów środków psychoaktywnych, ale najczęściej wyróżnia się następujące ich kategorie:

  • stymulanty – mają działanie pobudzające i są to m.in. amfetamina i efedryna,
  • depresanty – działają uspokajająco i są to przede wszystkim: alkohol, heroina, kodeina, morfina, metadon, benzodiazepiny,
  • psychodeliki – wywołują zmiany w percepcji, sposobu myślenia i odczuwania emocji i są to np. DMT, MDMA, meskalina, LSD, ibogaina, psylocibina, THC (jest obecny w marihuanie).

Uzależnienie od narkotyku DMT czy amfetaminy

Wiele z powyższych substancji psychoaktywnych występuje w naturze i jest znanych ludziom od zarania dziejów. Haszysz, opium, czy też rośliny wywołujące halucynacje były stosowane nie tylko przez czarowników i szamanów podczas różnych obrzędów, ale także przez znachorów, a nawet wojowników. Dla przykładu narkotyk DMT od setek lat związany jest z rytuałami m.in. religijnymi. Po zażyciu może wywołać m.in. bardzo silne uczucie euforii, zaburzenia odczuwania czasu i przestrzeni. Inne objawy, jakie się przypisuje temu środkowi, to plastyczne wizje, halucynacje czy nawet mistyczne doznania. Dlatego DMT to narkotyk będący związkiem, który należy do substancji psychodelicznych wywołujących odmienne stany świadomości i niezwykłe doświadczenia.

Dzisiaj szczególną popularnością cieszą się syntetyczne substancje psychoaktywne, które albo imitują te pochodzenia roślinnego, albo są zupełnie nowymi środkami odurzającymi wytwarzanymi w laboratoriach (bazują na nich dopalacze).

Dość powszechnym problemem jest np. uzależnienie od amfetaminy, a osoby po jej spożyciu żyją w iluzji, że są atrakcyjniejsze i gotowe rozwiązać każdy problem. Gdy jednak ten narkotyk przestanie działać, wszystkie te odczucia mijają.

Amfetamina może uaktywniać zachowania agresywne, przez co osoby, które przyjmują ją nałogowo, bywają zagrożeniem dla siebie i otoczenia. Uzależnienie od niej wpływa też na nieodczuwanie potrzeby snu, jedzenia, zmęczenia, co jednak w konsekwencji prowadzi do wyczerpania zapasów energetycznych organizmu i stopniowego niszczenia go.

Substancje psychoaktywne

Jak narkotyki działają na układ nerwowy?

Stymulanty to substancje, które pobudzają ośrodkowy układ nerwowy lub zwiększają aktywność układu współczulnego. Dzięki takiemu działaniu wyostrzają zmysły, usuwają zmęczenie i senność, dodają energii i pomagają w wysiłku umysłowym lub fizycznym. Ze względu na to specyficzne działanie narkotyki te cieszą się dzisiaj wyjątkową popularnością. Po środki psychoaktywne, takie jak DMT sięgają przede wszystkim studenci, osoby zajmujące wysokie stanowiska, biznesmeni oraz ludzie pracujący w zawodach wymagających wytężonej pracy umysłowej i kreatywności.

Niektóre substancje pobudzające są popularne także wśród kierowców, sportowców oraz innych ludzi szukających sposobów na zwiększenie wydajności fizycznej organizmu.

Jakie występują środki stymulujące?

Do najpopularniejszych substancji stymulujących należą:

  • kofeina – występująca naturalnie w kawie, herbacie oraz kakao jest substancją legalną, która działa pobudzająco na ośrodkowy układ nerwowy, znosząc zmęczenie i senność oraz poprawiając koncentrację,
  • amfetamina – jest to nielegalny narkotyk, który uzależnia wyłącznie psychicznie; poprzez stymulowanie przekazu impulsów między neuronami mózgu zwiększa koncentrację i wytrzymałość, powoduje silne pobudzenie psychomotoryczne, podwyższa ciśnienie, a także tłumi łaknienie,
  • metamfetamina – jest to bardzo toksyczna pochodna amfetaminy, która działa od niej mocniej na ośrodkowy układ nerwowy, dając efekt silnego pobudzenia psychoruchowego i seksualnego, likwidacji zmęczenia i apetytu, a także uczucia euforii,
  • efedryna – jest to substancja pochodzenia roślinnego, która w medycynie wykorzystywana jest do leczenia astmy i nieżytu nosa; na układ nerwowy działa pobudzająco podobnie jak amfetamina, ale nieco słabiej; ma także działanie odchudzające i zwiększa fizyczną wydajność organizmu podczas treningów, dlatego jest uznawana za nielegalny środek dopingujący,
  • kokaina – to alkaloid pozyskiwany z rośliny występującej naturalnie w Kolumbii, Boliwii i Peru, który jest nielegalnym i silnie uzależniającym narkotykiem sprzedawanym w formie białego proszku; działa silnie euforycznie i stymulująco na organizm, zwiększa koncentrację, pobudza wyobraźnię i libido, znosi senność i zmęczenie.

Powyższe substancje uzależniają głównie psychicznie, co oznacza, że potrzeba ich przyjmowania wynika niemal wyłącznie z chęci utrzymania doskonałego samopoczucia. U uzależnionych osób nie występują więc silne fizyczne dolegliwości abstynencyjne, lecz jedynie te o podłożu psychologicznym i są to zazwyczaj takie objawy jak senność, depresja, stany lękowe, osłabienie, myśli samobójcze, rozdrażnienie, anhedonia itp. Takie uzależnienie jest równie niebezpieczne co nałóg o podłożu fizycznym, ponieważ prowadzi do zwiększania ilości przyjmowanych substancji psychoaktywnych i grozi przedawkowaniem, co w niektórych przypadkach może skończyć się nawet śmiercią.

Zadzwoń teraz: +48 538 455 505

Jak objawia się uzależnienie od substancji psychoaktywnych?

Rozpoznaniem uzależnienia od substancji psychoaktywnych zajmuje się lekarz lub terapeuta. W procesie diagnostycznym często konieczne jest w ogóle potwierdzenie przyjmowania danej substancji np. przez dziecko, które zaprzecza, że używa narkotyków. W tym celu stosuje się specjalne testy, które jednak nie pozwalają stwierdzić nałogu. Zespół uzależnienia można zdiagnozować wyłącznie w przypadku, gdy w ostatnich 12 miesiącach wystąpiły co najmniej 3 z następujących objawów:

  • wzrost tolerancji na działanie danej substancji,
  • używanie danego środka z powodu odczuwania silnego przymusu lub objawów odstawiennych,
  • występowanie zespołu abstynencyjnego,
  • niemożność przerwania przyjmowania substancji psychoaktywnej, utrata kontroli nad dawkami,
  • używanie środków odurzających pomimo świadomości ich szkodliwego działania,
  • zaniedbanie z powodu nałogu dotychczasowych zainteresowań (alternatywnych źródeł przyjemności).

Nałóg często objawia się nagłym osłabieniem relacji społecznych, zaniedbywaniem obowiązków zawodowych i rodzinnych. W przypadku wielu narkotyków i dopalaczy widoczne są u osoby uzależnionej zmiany w zachowaniu, a nawet w wyglądzie – np. w postaci nienaturalnie rozszerzonych źrenic czy szybkiej utraty masy ciała.

Powikłania zażywania substancji psychoaktywnych

Przyjmowanie substancji psychoaktywnych prowadzi nie tylko do uzależnienia, ale przede wszystkim ma negatywny wpływ na zdrowie. Do najczęstszych powikłań związanych z zażywaniem SPA należą:

  • zaburzenia psychiczne (psychozy, zaburzenia afektywne, zespoły abstynencyjne, stany lękowe i depresyjne, zmiany osobowości i zachowania),
  • niewydolność krążenia, tachykardia, zawał serca itp.,
  • nadciśnienie tętnicze,
  • napady drgawkowe,
  • udar,
  • ostre zatrucia,
  • uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego,
  • śmierć (najczęściej z przedawkowania powodującego problemy z krążeniem).

Nie należy zapominać, że nadużywanie alkoholu, narkotyków, leków czy dopalaczy zazwyczaj wpływa destrukcyjnie na inne aspekty życia osoby uzależnionej. Są to najczęściej problemy z pracą, nauką, relacjami rodzinnymi, a także kłopoty finansowe.

Przyczyny uzależnienia od substancji psychoaktywnych

Bardzo trudno wskazać jedną przyczynę sięgania po środki odurzające oraz rozwinięcie się uzależnienia od nich. Wpływ na zażywanie narkotyków ma wiele czynników, ale do najważniejszych z nich zalicza się:

  • genetyczne predyspozycje – zdarza się dziedziczenie zaburzeń biochemicznych lub neurologicznych, które sprzyjają rozwijaniu się nałogu,
  • problemy rodzinne, zawodowe i osobiste – substancje psychoaktywne pomagają o nich zapomnieć i chwilowo poprawiają nastrój,
  • presja środowiska – młodzież sięga po dopalacze często za namową rówieśników, z kolei po stymulanty sięgają często ludzie chcący osiągnąć sukces,
  • niedojrzałość emocjonalna lub niedostosowanie społeczne – środki odurzające pomagają radzić sobie z codziennością, dodają wiary w siebie lub pozwalają uciec od trudnych emocji,
  • choroby psychiczne – często to one są powodem sięgania po substancje psychoaktywne, np. alkohol spożywają często osoby cierpiące na stany lękowe oraz chorobę afektywną dwubiegunową, natomiast schizofrenicy częściej wybierają stymulanty.

Warto tutaj zauważyć, że występowanie zaburzeń psychicznych u osób uzależnionych od narkotyków, np. DMT i amfetaminy może mieć charakter pierwotny lub wtórny. Zwykle pojawiają się one wskutek nadużywania substancji psychoaktywnych, ale równie dobrze mogą świadczyć o już istniejącej chorobie, w której pełnią one dla chorego rolę substytutów leków uspokajających, przeciwlękowych czy antydepresantów.

Nastolatkowie uzależnieni od amfetaminy i środków psychoaktywnych

Chociaż nastolatkowie rzadko mają kontakt z DMT, to już marihuana czy pobudzająca amfetamina jest popularna wśród tej grupy wiekowej. Uzależnienia od substancji psychoaktywnych i stymulantów wśród młodzieży są poważnymi problemami rodzinnym oraz społecznymi. Zwłaszcza środki stymulujące mogą mieć negatywny wpływ na kondycję zdrowotną młodych osób, a także na ich codzienne życie. Takie narkotyki są często wzbogacane chemicznymi wypełniaczami nieznanego pochodzenia, dlatego rodzice powinni zachować szczególną czujność i w porę dostrzegać objawy zażywania tych specyfików.

Nastolatkowie i studenci uzależnieni od amfetaminy, a także wielu środków psychoaktywnych, bardzo często mają gorsze wyniki w szkole lub na uczelni. Może to być wynikiem nie tylko samego zażywania substancji uzależniających, ale też związanego z nim imprezowego stylu życia. Podobne efekty mogą przynosić narkotyki miękkie, psychodeliczne, takie jak marihuana oraz DMT. Ten ostatni dopiero zyskuje popularność w Polsce i sięgają po niego głównie osoby dorosłe. Mimo to rodzice powinni z uwagą obserwować swoje dorastające dzieci i w razie niepokojących sygnałów odwiedzić specjalistę od leczenia uzależnień.

Metody leczenia uzależnienia

Nałogowe przyjmowanie substancji psychoaktywnych wymaga specjalistycznej terapii, które odbywa się w ośrodkach leczenia uzależnień takich jak Vita Libera w Warszawie. Składa się ona najczęściej z kilku etapów:

  • psychoterapii mającej na celu wzbudzenie motywacji do leczenia,
  • detoksykacji, która w sposób kontrolowany pozwala odstawić SPA i oczyścić z nich organizm,
  • leczenie właściwe uzależnienia – może składać się z samej psychoterapii lub obejmować także leczenie farmakologiczne, jeśli konieczne jest łagodzenie objawów zespołu abstynencyjnego.

Terapia odwykowa odbywa się początkowo w trybie stacjonarnym, dopiero później pacjent może uczestniczyć w spotkaniach z terapeutą oraz grupą wsparcia w trybie ambulatoryjnym. W naszej klinice proponujemy różne programy terapeutyczne i formy pomocy, które zawsze dostosowujemy indywidualnie do stanu i potrzeb pacjenta, który chce wyjść z uzależnienia od amfetaminy, DMT lub innych narkotyków.

Może Cię też zainteresować: